معرفی روستای مرزان

مرزان در دهستان طاغنکوه شمالی از بخش طاغنکوه شهرستان فیروزه خراسان  رضوی می باشد. روستای مرزان در 55 کیلومتری شمال غربی شهر فیرزوه مرکز شهرستان فیروزه و در 45 کیلومتری شهر همت آباد مرکز بخش طاغنکوه قرار دارد.

مرزان از شمال شرقی به روستای گرماب امامزاده ، از جنوب شرقی به روستای فهنه ،از جنوب به روستای رباطی امامزاده و از جنوب غربی به روستای جمبر جوق ، از شمال به کوه های جازندر و امام زاده حسین اصغر از پیش کوه های جنوبی رشته کوه بینالود محدود می شود.

این روستا در مرز شهرستان فیروزه با شهرستان خوشاب قرار گرفته و تپه های عاشق بالا در غرب آن را از روستا های ینگ و ده نو و شهر مشکان مرکز بخش مشکان شهرستان خوشاب جدا می کند.فاصله مستقیم مرزان تا شهر مشکان حدود 7 کیلومتر است که البته جاده مناسبی بین این دو وجود ندارد.

جاده اصلی شهر فیروزه به  شهر سلطان آباد مرکز شهرستان خوشاب از 19 کیلومتری جنوب مرزان می گذرد.جاده مرزان بعد از جدا شده از جاده اصلی در بین دو روستای فرخار شهرستان فیروزه و سید آباد شهرستان خوشاب به سمت شمال ادامه می یابد و بعد از عبور از راه آهن سراسری مشهد – تهران و گذشتن از روستا های رباطی امامزاده و جمبرجوق به مرزان می رسد و بعد از عبور از مرزان در دامنه کوهستان به روستا ی گرمای امامزاده ختم می شود. تمامی این مسیر از جاده اصلی تا گرماب آسفالت می باشد.

عکس ماهواره ای روستای مرزان - مربوط به تاریخ ۷/۱۰/۲۰۱۰

روستای مرزان تا سال 1366 جزیی از بخش بزرگ سرولایت نیشابور محسوب می شد . در این سال و با تغییر در تقسیمات کشوری و تقسیم بخش سرولایت ، روستای مرزان و روستا های اطراف آن به بخش تحت جلگه نیشابور و دهستان طاغنکوه این بخش پیوستند. در سال 1383 با ارتقای دهستان طاغنکوه به بخش این روستا در دهستان طاغنکوه شمالی قرار گرفت و از سال 1386 با ارتقای بخش تحت جلگه به شهرستان فیروزه در شهرستان فیروزه جای گرفته است.

روستای مرزان در 36 درجه و 30 دقیقه عرض شمالی (فاصله از خط استوا )  و 58 درجه و 14 دقیقه طول شرقی (فاصله از نصف النهار مبدأ) و در ارتفاع 1344 متری از سطح دریای آزاد قرار گرفته است.

روستا در طول دوران هشت ساله دفاع مقدس دارای صدها رزمنده در جبهه های حق علیه باطل بوده و حتی در یک دوره به طور همزمان دارای 125 رزمنده در جنگ بوده است. در مدت 8 نفر از بهترین جوانان اهل مرزان به درجه شهادت نائل شدند و حدود 20 نفر هم به درجه جانبازی رسیدند.

مرزان در سال ۱۳۷۵ و بر اساس اطلاعات سرشماری مرکز امار ایران دارای ۱۵۹۲ نفر جمعیت بوده است. متاسفانه با وجود پدیده مهاجرت جمعیت روستا در سال ۱۳۸۵ به ۱۴۱۳ نفر رسیده است. در سال ۱۳۸۵ مرزان دارای ۲۹۵ خانوار بوده که شامل ۶۷۹ مرد و ۷۳۴ زن بوده است. مهاجرت در بین مردان و خانواده ها برای کار در شهرهای اطراف خصوصا نیشابور و سبزوار و شهر های دور تر مانندمشهد و کرج بیشتر دیده می شود. در سال ۱۳۸۵ از جمعیت بالای هفت سال روستا ۱۰۲۳ نفر باسواد و ۲۶۳ نفر بیسواد بوده اند.

از نظر امکانات رفاهی روستا دارای مرکز تلفن خودکار و تلفن در منازل است . جاده آن آسفالته و طرح هادی در نیمی از روستا اجراشده است که به روستا نمایی تازه بخشیده و حمل و نقل در بخش میانی روستا رونق پیدا کرده است. در صورت تأمین اعتبار بنیاد مسکن انقلاب اسلامی قرار است این طرح را کامل نماید تا آبادی و عمران به روستا برگردد. روستای مرزان با هزار و ۸۹۷ نفر جمعیت یکی از روستاهای بزرگ شهرستان است و یکی از اساسی ترین مشکلات این روستا بافت کهنه و فرسوده این روستاست که با اجرای طرح هادی با اعتبار بالغ بر ۲میلیارد ریال تلاش شده تا این معضل مرتفع شود. مرزان در بین چند روستای اطراف خود از همه بزرگ تراست و می تواند مرکز یک منظومه روستایی برای ارائه خدمات به ساکنان روستا های همجوار خود باشد ، همچنان که خدمات درمانی و اموزشی به روستا های اطراف ارائه می کند.

مرزان دارای دو مجتمع اموزشی است.

1-      مجتمع آموزشی و پرورشی پسرانه اخلاص که دارای مدرسه راهنمایی شهدای مرزان ودبیرستان  اخلاص است. دانش آموزانی از روستاهای گرماب امامزاده و فهنه برای ادامه تحصیل به دبیرستان اخلاص می آیند.دبستان روستای گرماب امامزاده نیز زیر نظراین مجتمع اداره می شود .مجتمع اخلاص دارای 220 دانش آموز است.

2-     مجتمع اموزشی و پرورشی دخترانه عفاف که شامل دبستان شهید علی مرزانی ،مدرسه راهنمایی بی بی شطیطه ، دبیرستان عفاف و پیش دانشگاهی نجمه می باشد. این مجتمع حدود 270 نفر دانش آموز دارد.دانش آموزان روستا های اطراف مثل فهنه و گرماب امامزاده برای ادامه تحصیل به این مجتمع می آیند.

روستا دارای 4 حلقه چاه موتور به نام های محسن معدنیان (گود بایر ) ، چاه شماره یک مرزان ، چاه شماره 2 مرزان (راه درخت) و چاه شماره 3 مرزان (راه میان دشت) می باشد. دو حلقه دیگر چاه هم حفر شد که به دلایل فنی تعطیل گشتو به آبدهی نرسید.مرزان حدود سه هزار هکتار زمین زراعی دارد و محصولاتی مانند گندم ، جو ، چغنر قند ، لوبیا ،کنجد ، هندوانه بذری و گوجه کشت می کنند.

می گویند نام مرزان از نام مروان گرفته شده و به مرور به مرزان تبدیل شده استوالبته این نقل قول هیچ سندیت و اعبار علمی ندارد.در استان هرمزگان روستایی با نام مرزان و در استان گیلان و در رودسر روستایی با نام مرزان کش و در کلاردشت مازندران روستایی با نام مرزان آبادوجود دارند که تهیه کنند این مقاله کوته نتوانست وجه تسمیه مرزان را به دست آورد.در فرهنگ لغت دهخدا درباره مرزان  مطلبی کوتاه به نقل از فرهنگ جغرافیایی ایران آمده است:

دهی است از دهستان بار معدن بخش سرولایت شهرستان نیشابور. در 36هزارگزی جنوب چکنه بالا در دامنه معتدل واقع و دارای 601 تن سکنه است . (از فرهنگ جغرافیایی ایران ج9)

مرکز بهداشتی درمانی روستا با پزشک و داروخانه  و آزمایشگاه کوچک همراه با خانه بهداشت به اهالی مرزان و روستا های اطراف خدمات ارائه می کنند.

مهمترین اثر باستانی مرزان ، مزار باباپیر کرمانی است که مربوط به دوره  صفویه می باشد و در 2 کیلومتری شمال غربی مرزان واقع شده است.  این اثر به شماره 22293 در تاریخ 27/12/1386 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. بنای مزار باباپیر، در موقعیت 15/58 طول و 30/38 عرض جغرافیایی و با ارتفاع 1350 متر از سطح دریا، در 2 کیلومتری شمال غربی روستای مرزان از توابع بخش طاغانکوه شهرستان نیشابور جای گرفته. بنا به باور اهالی منطقه، این بنا، مدفن شخصی به نام پیر کرمانی است که از یاران شاهزاده (امامزاده) حسین علی اصغر (از نوادگان امام سجاد علیه‌السلام) بوده که در جنگ با مخالفان شیعیان کشته شده. بنای مزار باباپیر که قدمت آن به دروه صفویه می‌رسد، دارای پلانی مربع شکل، سقفی گنبدی و محرابی در ضلع شرقی است. مزار باباپیر، مورد احترام و تقدیس اهالی منطقه است و برخی آیین‌های عذاداری (محرم و صفر) و همچنین ادای نذورات در نزدیکی این مکان، انجام می‌گیرد.

ناجی رضایی، حمید، «گزارش ثبتی مزار باباپیر»، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری خراسان رضوی، 1386.

قلعه کهنه و تپه قلعه کهنه هم از جمله آثار قدیمی مرزان می باشد.

از آنجا که مرزان در بین دو شهر بزرگ نیشابور و سبزوار قرار دارد ، ارتباط مردم با هر دو شهر بسیار زیاد است. هر روز صبح 2 اتبوس و یک مینی بوس مسافران روستا را به شهر فیروزه و شهر نیشابور می برند و عصر بر می گردانند . یک دستگاه مینی بوس هم مسافران را به شهر سلطان اباد و شهر سبزوار می برد.

مرزانی ها برای فروش محصولات کشاورزی خود از جمله زیره و دانه هندوانه و کنجد به سبزوار می روند و برای کار های اداری ، درمانی و خرید به شهر فیروزه و شهر نیشابور می روند.

در اطراف مرزان چند کلاته و مزرعه وجود دارد که مهمترین آنها عبارتند  از : جازندر – کلاته رضوان – بی در –انجیر در – هند آباد –احمد باری –ولی کرمان

روستا دارای سه مسجد و یک حسینیه است. از آنجا که حدود نیمی از مردم روستا سادات  حسینی هستند ، امور مذهبی مانند نماز جماعت و عزا داری برای امام حسین با شکوه هر چه تمام در روستا برگزار می شود. مهمترین سنت مذهبی روستا برگزاری 2 عزا داری برای امام حسین در تمام شب های دو ماه محرم و صفر است. این عزاداری در قالب دو هیئت سینه زنی و زنجیر زنی که در خیابان های اصلی روستا به حرکت در می آیند از شب اول محرم شروع  و تا شب آخر ماه صفر ادامه می یابد. مراسم شبیه خوانی و تعزیه امام حسین (ع) با شکوه تمام در عاشورا و تاسوعا  در جایگاه ویژه این مراسم که به میدان نخلگاه  یا میدان شبیه خوانی و میدان قتلگاه معروف است با حضور شبیه خوانان برتر منطقه برگزار می شود. قدمت شبیه خوانی در مرزان به گفته بزرگان روستا به 500 سال می رسد.

 تهیه کننده : محمد مرزانی

این وبلاگ متعلق به اینجانب محمد مرزانی شاغل در شرکت ایران خودرو خراسان میباشد لطفا از نظرات مفید خود ما را بهرمند فرمایید.